رژیم غذایی برای بیماران کلیوی

سه شنبه, بهمن 3, 1396 - 02:38 توسط تحریریه بادبادک

 بیماری‌های کلیوی، مشکل رایجی هستند که حدود 10 درصد از جمعیت دنیا از آن رنج می‌برند. کلیه‌ها اندام‌هایی کوچک هستند اما قوی‌اند و عملکردهای بسیار مهمی دارند. کلیه‌ها مسئول تصفیه‌ی ضایعات، ترشح هورمون‌هایی که فشار خون را کنترل می‌کنند، تعدیل مایعات در بدن، تولید ادرار و بسیاری از کارهای مهم دیگر هستند. این اندام حیاتی از راههای گوناگونی می‌تواند دچار آسیب بشود.
 
دیابت و فشار خون بالا، معمول‌ترین ریسک فاکتورها برای مشکلات کلیوی‌اند. اما چاقی، سیگار کشیدن، ژنتیک، جنسیت و سن نیز می‌توانند این ریسک را افزایش بدهند. قند خون کنترل نشده و فشار خون بالا می‌تواند به رگهای خونی موجود در کلیه‌ها آسیب زده و توانایی آنها برای عملکرد در سطحی بهینه را کاهش بدهد.
 
زمانی که کلیه‌ها به طور موثر کار نمی‌کنند، ضایعاتی در خون جمع می‌شود، مثلا ضایعات ناشی از غذا. بنابراین لازم است بیماران کلیوی، رژیم غذایی خاصی را دنبال کنند.

سنگ کلیه یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مجاری ادراری است و هر ساله بیشتر از ۱ میلیون نفر در آمریکا برای این بیماری به پزشک مراجعه می‌کنند.
پزشکان می‌گویند که حداقل ۱ نفر از هر ۱۰ نفر در زندگیش با سنگ کلیه مواجه می‌شود.

از کجا بدانیم که سنگ کلیه به سراغمان می‌آید؟
کلیه‌ها ارگان‌هایی از بدن هستند که در پشتبدن  و در زیر دنده‌ها قرار گرفته‌اند. این اعضا کوچک و لوبیا شکل وظیفه تصفیه مواد زائد بدن و خارج کردن سموم از بدن را بر عهده دارد.
نشانه‌های سنگ کلیه عبارتند از :

- درد مزمن در کلیه‌ها( در ناحیه پشت و در زیر دنده‌ها) در می‌تواند دائمی نباشد و به صورت رفت و آمدی حرکت کند. ممکن است زمان این درد تا ۱۵ دقیقه هم به طول بیانجامد مخصوصا زمانی‌که به دستشویی می‌روید.

- درد کمر ممکن است به قسمت‌های پایین‌تر مانند کشاله ران‌ها هم کشیده شود.

- دیدن خون در ادرار، ادرار تیره با بوی زیاد اوره.  تغییر رنگ ادرار به صورتی یا قهوه‌ای.

- نیاز مداوم به دستشویی و احساس ادرار زیاد.

- سوء هاضمه، تهوع و استفراغ (به خصوص به هنگام درد شدید)

 - تب و لرز در هنگام پیشرفته شدن بیماری اتفاق می‌افتد.

راه‌های خانگی برای پیش‌گیری از ابتلا به سنگ کلیه:
-زیاد آب بنوشید و بدن را مرطوب نگه دارید. ننوشیدن آب کافی راه این بیماری را در بدن شما آسان می‌کند، مخصوصا اگر زیاد ورزش می‌کنید بایستی بسیار زیاد آب بنوشید.

- رژیم غذایی مغذی
اگر رژیم غذایی شما به اندازه کافی مواد لازمرا به بدن شما نرساند و یا مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان،‌چربی‌های ضروری و پروتئین به اندازه کافی نداشته باشد شما را در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه قرار می‌دهد.

-میوه و سبزیجات را به اندازه کافی در رژیم روزانه خود قرار دهید.

- غذاهای سرشار از ویتامین «ای» بخورید.
- غذاهای سرشار از منیزیم و پتاسیم بخورید. این مواد معدنی را می‌توانید در سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج،  ملون‌ها، موز و آووکادو بیابید.

از محلول خوراکی اورتیکا استفاده کنید.

 این عصاره از پیکر رویشی گیاه گزنه تهیه شده است، مواد موثر این گیاه سبب افزایش حجم ادرار شده و از حبس شدن ادرار در مجاری ادراری جلوگیری می‌کند و با این اتفاق به دفع سنگ کلیه کمک می‌کند.

از دیگر خواص گزنه ضد باکتری بودن آن است، گزنه حرکت باکتری «ای‌کولی» را که مهم‌ترین عامل عفونت‌های ادراری است را کاهش داده و از تشکیل کلونی این باکتری جلوگیری می‌کند. آنزیم‌های موجود در عصاره این گیاه باعث کاهش التهاب در بدن می‌شوند.

‍شما می‌توانید از این عصاره ۲ بار در روز (صبح و شب)، هر بار یک قاشق غذاخوری میل نمایید و تا زمان درمان بیماری مصرف آن را ادامه داده و جهت پیشگیری از تشکیل سنگ نیز می‌توانید این عصاره را چندبار در هفته مصرف کنید.

بیماری کلیوی و رژیم غذایی

محدودیت‌های غذایی بسته به میزان آسیب کلیه‌ها، گوناگون هستند. مثلا افرادی که در مراحل اولیه‌ی بیماری کلیوی هستند نسبت به کسانی که نارسایی کلیوی دارند، محدودیت‌های غذایی متفاوتی را دنبال می‌کنند. اگر دچار بیماری کلیوی باشید، پزشک معالج‌تان بهترین رژیم غذایی را که متناسب با نیازهای فردی شما باشد به شما توصیه می‌کند.

برای بیشتر افرادی که دچار بیماری کلیوی پیشرفته هستند، مهم است که رژیم غذایی در پیش بگیرند که دوست کلیه‌ها باشد و مقدار ضایعات موجود در خون را کاهش بدهد. این رژیم غذایی اغلب رژیم renal‌ نامیده می‌‌شود. این نوع رژیم غذایی، عملکرد کلیه‌ها را تقویت کرده و از آسیب بیشتر آنها جلوگیری می‌کند. هر چند محدودیت‌های غذایی متنوع هستند اما معمولا توصیه می‌‌شود تمام افرادی که بیماری کلیوی دارند، مواد مغذی زیر را محدود کنند:

 سدیم: سدیم در بسیاری از غذاها وجود دارد و جزء اصلی نمک نمکدان است. کلیه‌های آسیب دیده نمی‌توانند سدیم زیادی را فیلتر کنند، در نتیجه میزان آن در خون افزایش می‌یابد. معمولا توصیه می‌‌شود مصرف سدیم را به کمتر از 2000 میلی گرم در روز محدود کنید.

پتاسیم: پتاسیم نقش‌های حیاتی زیادی در بدن دارد اما افرادی که بیماری کلیوی دارند باید مصرف پتاسیم را محدود کنند تا میزان آن در خون‌شان بالا نرود. معمولا توصیه می‌شود مصرف پتاسیم را به کمتر از 2000 میلی گرم در روز محدود کنید.

فسفر: کلیه‌های آسیب دیده نمی‌توانند فسفر اضافی را دفع کنند و فسفر هم ماده‌ی معدنی است که در بسیاری از غذاها وجود دارد. مقادیر زیاد فسفر می‌تواند منجر به آسیب به بدن شود، بنابراین مصرف فسفر غذایی را باید به کمتر از 800 تا 1000 میلی گرم در روز محدود کنید.

پروتئین هم ماده‌ی مغذی دیگری است که افراد دچار بیماری کلیوی باید مصرف آن را محدود کنند، چون ضایعات حاصل از سوخت و ساز پروتئین نمی‌تواند توسط کلیه‌های آسیب دیده به خوبی دفع شود. اما افرادی که در مراحل حادتر بیماری کلیوی هستند و دیالیز انجام می‌دهند، نیاز بیشتری به پروتئین دارند.

هر فردی که بیماری کلیوی دارد با فرد بیمار دیگر متفاوت است و به همین علت است که باید در مورد نیازهای غذایی خاص خودتان، حتما از پزشک معالج‌تان توصیه‌هایی بگیرید. خوشبختانه بیماران کلیوی، انتخاب‌های غذایی سالم و خوشمزه‌ی زیادی دارند که فسفر، پتاسیم و سدیم کمی دارند.

گل کلم:
گل کلم، سبزی بسیار مغذی است و منبع خوبی از ویتامین C، ویتامین K و ویتامین B محسوب می‌شود. گل کلم سرشار از ترکیبات ضد التهابی چون ایندول‌ها بوده و منبع عالی فیبر است. ضمنا می‌توانید از پوره‌ی گل کلم به جای سیب زمینی به عنوان ساید دیشی کم پتاسیم استفاده کنید. یک فنجان (124 گرم) گل کلم پخته شده حاوی؛ 19 میلی گرم سدیم، 176 میلی گرم پتاسیم و 40 میلی گرم فسفر است.

انگور قرمز

انگور قرمز نه تنها خوشمزه است بلکه مقدار فراوانی مواد مغذی دارند. انگور قرمز سرشار از ویتامین C‌ بوده و دارای آنتی اکسیدانی به نام فلاونیدهاست که ثابت شده ضد التهاب هستند. ضمنا انگور قرمز غنی از رزوراتول است که نوعی فلاونید محسوب شده و برای سلامت قلب مفید است و با دیابت و زوال عقل مبارزه می‌کند. این میوه‌ی شیرین، دوست کلیه‌هاست. نصف فنجان (75 گرم) انگور قرمز حاوی؛ 1.5 میلی گرم سدیم، 144 میلی گرم پتاسیم و 15 میلی گرم فسفر است.

سفیده‌ی تخم مرغ

هر چند زرده‌ی تخم مرغ بسیار مغذی است اما مقدار زیادی فسفر دارد. برای همین سفیده‌ی آن می‌تواند انتخاب بهتری برای بیماران کلیوی باشد. سفیده‌ی تخم مرغ منبع عالی پروتئین با کیفیتی است که دوست کلیه‌هاست. بنابراین می‌تواند برای دیالیزی‌ها یک غذای بسیار خوب باشد چون این افراد نیاز بیشتری به پروتئین دارند اما باید مصرف فسفر را کاملا محدود کنند. دو عدد سفیده‌ی تخم مرغ بزرگ حاوی؛ 110 میلی گرم سدیم، 108 میلی گرم پتاسیم و 10 میلی گرم فسفر است.
سیر

کسانی که مشکلات کلیوی دارند باید سدیم محدودی مصرف کنند. سیر می‌تواند جایگزین خوبی برای نمک سر سفره باشد که هم طعم خوبی به غذا می‌دهد و هم فواید زیادی برای سلامتی دارد. سیر منبع خوبی از منگنز، ویتامین C‌ و ویتامین B6 بوده و حاوی ترکیبات سولفوری است که خواص ضد التهابی دارند. سه حبه سیر (9 گرم) حاوی؛ 1.5 میلی گرم سدیم، 36 میلی گرم پتاسیم و 14 میلی گرم فسفر است.

 گندم سیاه (دانه چاودار)

بسیاری از غلات سبوسدار، فسفر زیادی دارند اما گندم سیاه یک استثناست. گندم سیاه یا دانه چاودار بسیار مغذی بوده و منبع خوبی از ویتامین‌های گروه B، منیزم، آهن و فیبر است. گندم سیاه غله‌ای بدون گلوتن است که باعث می‌شود برای مبتلایان به بیماری سلیاک، غذای مناسبی باشد. نصف فنجان گندم سیاه پخته شده حاوی؛ 3.5 میلی گرم سدیم، 74 میلی گرم پتاسیم و 59 میلی گرم فسفر است.

روغن زیتون

روغن زیتون منبع سالمی از چربی بوده و بدون فسفر است. معمولا بیماران کلیوی برای کنترل وزن خود دچار مشکل هستند. بیشتر چربی موجود در روغن زیتون، چربی تک غیراشباعی به نام اسید اولئیک است که خواص ضد التهابی دارد. ضمنا چربی‌های تک غیراشباع در دماهای بالا مقاوم هستند و به همین علت، روغن زیتون انتخابی سالم برای پخت و پز است.

28 گرم روغن زیتون حاوی؛ 0.6 میلی گرم سدیم، 0.3 میلی گرم پتاسیم و 0 گرم فسفر است.

بلغور

بلغور، غله‌ای سنتی است که جایگزین بسیار عالی برای سایر غلاتی است که بیماران کلیوی نمی‌توانند آنها را مصرف کنند. این غله‌ی مغذی، منبع خوبی از ویتامین‌های گروه B، منیزیم، آهن و منگنز است. بلغور غنی از پروتئین گیاهی بوده و فیبر غذایی زیادی دارد که برای سلامت گوارش مهم است. نصف فنجان (91 گرم) بلغور حاوی؛ 4.5 میلی گرم سدیم، 62 میلی گرم پتاسیم و 36 میلی گرم فسفر است.

کلم برگ

کلم برگ از خانواده‌ی کلم‌ها بوده و سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و ترکیبات قدرتمند گیاهی است. کلم برگ منبع عالی ویتامین K، ویتامین C و ویتامین‌های B است. ضمنا کلم برگ، فیبر غیر محلول دارد؛ فیبر غیر محلول فیبری است که با بهبود حرکات روده و حجم دادن به مدفوع، سلامت سیستم گوارش را افزایش می‌دهد. کلم برگ، پتاسیم، فسفر و سدیم کمی دارد. یک فنجان کلم برگ خرد شده حاوی؛ 13 میلی گرم سدیم، 119 میلی گرم پتاسیم و 18 میلی گرم فسفر است.
 

افزودن دیدگاه جدید

دیدگاه خود را بیان کنید